Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
Çocukluk döneminde en sık görülen ergenlik ve erişkinlikte de devam edebilen bir psikiyatrik hastalıktır.
Kişinin akademik, mesleki, sosyal ve
gündelik işlevselliğinde ciddi bozulmalarla giden nörogelişimsel bir bozukluktur.
DEHB’de dopamin sistemindeki işlev bozukluğu nedeniyle inhibisyon yani beynin frenleme sistemi yetersiz çalışmaktadır
Hiperaktivite Dürtüsellik Belirtileri
- Çoğu kez elinin ayağının kıpır kıpır olması
- Uygun olmayan ortamlarda koşuşturma, tırmanma
- Motor takmış gibi hareketli olma
- Çok konuşma
- Soru tamamlanmadan cevap verme, lafa dalma
- Sırasını bekleyememe ya da beklemekte zorlanma
- Başkasının işlerine müdahale etme
- Oturması gereken yerde ayağa kalkma
- Sessizce oynamakta güçlük çekme
Dikkat Sorunları
- Detaylara dikkat verememe,
- Dikkatsizce hata yapma
- Dikkatin kolay dağılması
- Unutkanlık
- Dinlemiyormuş gibi görünme
- Eşya kaybetme
- Planlama, organize olmada güçlük
- Dikkat gerektiren ödev gibi işleri sevmeme, kaçınma
- Dikkat gerektiren işlerin başında uzun süre duramama, ödevleri tamamlayamama.Dikkat gerektiren işlerde sıra ya da yönergeleri takip edememe
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Tanısı
Klinik bir tanıdır yani uzman dr tarafından tanı konulur
Hiperaktivite-dürtüsellik ve dikkat eksikliği alanlarında 9 belirtinin en az 6sının var olması, en az 6 aydır var olması ve bu belirtilerin 12 yaşından önce başlaması gerekmektedir. Bu belirtiler en az 2 farklı ortamda gözlenmelidir
Ailelerin sıklıkla sorduğu sorunun cevabı ise “tanı testi yoktur”
Yapılan dikkat testleri, beyin görüntüleme yöntemleri, genetik taramaları ise tanıyı destekleyici nitelik taşır!!!
Kronik ve biyolojik bir hastalıktır.
“toplumda damgalandığı gibi şımarıklık“
Veya
“sınav yılı olan 8. ve 12. sınıfta başlayan dikkat eksikliği”
değildir!!!
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanısında her iki belirti kümesinin bir arada olması mecbur değildir!
Tek başına hiperaktivite bozukluğu baskın tıp veya dikkat eksikliği baskın tıp olabilir.
Toplumda sıklıkla görülen birleşik tiptir
Çocuktur, büyüyünce geçer düşünceleri yanlıştır
Hiperaktivite evet büyüyünce azalabiliyor.
Sadece dikkat eksikliği ve dürtüsellik emareleri çoğunlukla devam edebilmektedir
Ayrıca DEHB olan bireylerde karşıt olma karşı gelme bozukluğu, depresyon, anksiyete bozukluğu, öğrenme güçlüğü, davranım bozukluğu ve dürtü kontrol bozukluğu şeklinde ikinci bir psikiyatrik hastalığın eşlik etmesi şıktır.
Erken tanı; hem klinik gidişatın daha iyi seyretmesi hem de ikincil eşlik edecek psikiyatrik hastalıklardan korunma adına çok önemlidir
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Ve Zorulukları
Bu çocuklar sıklıkla akran ilişkilerinde güçlük yaşamaktadır. Oyunlarda sırayı takip edememe,
kuralları kendi koymak isteme, başkasının sırasını kapma gibi nedenlerle dışlanabilmektedir.
Kurallara uymakta güçlük, sorumluluklarını takip edememe gibi nedenlerde aile ve okul ilişkilerinde sıklıkla çatışma yaşamaktadır.
Sürekli eleştiriye maruz kalan bu çocuklarda benlik saygısı düşük olabilmektedir
Ayrıca dürtüsellik ve dikkat sorunları nedeniyle sıklıkla sakarlık yaşarlar; ev kazalarına maruz kalma riskine sahiptir
Ödül sistemi de bozuk olan bu çocuklar yeterli düzeyde doyum alamama, tam mutlu olamama- sürekli sıkılma nedeniyle, yeni şeyler denemek ve riskli davranışlarda bulunma eğiliminde olabilirler
Tedavi görmeyen bireylerde akademik başarısızlık, okul terki, düzenli bir işte çalışamama gibi riskler yaş arttıkça artar
Yani bu hastalık öncelikle bireyin hayatını sonrasında aile, öğretmen ve arkadaşlarını zorlamaktadır
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Tedavisi
Psikoeğitim
Aile dinamiklerinin ele alınması
(aile tedavisi)
İlaç tedavisi
Davranışçı terapi
Spor/ aktivite(tedavi değil destekleyici)
DİKKAT
Diyet
Şelasyon
Vitamin takviyeleri
Nörofeedback
Duyu bütünleme ... gibi
“İlaçsız DEHB Tedavisi” reklamıyla sunulan yöntemler
faydası kanıtlanmış tedaviler değillerdir
Çalışmalarla Kanıtlanmış en etkili tedavi; ilaç kullanımıdır
sonrasında davranışçı terapilerdir
