Yalan

Yalan söylemek karşıdaki kişiyi yanıltmak amacıyla yanlış bilgi verme davranışıdır

Yani yalan bir amaca hizmet eder ve yalan söyleyen kişi kazanım elde etmek niyetiyle yapar

Çocuklarda yalan söyleme

Yalan söyleme davranışını değerlendirmek için ;

1- kaç yaşında?

2- neden yalan söylüyor?

bu iki soruyu mutlaka sormak gerekiyor?

Yaş/ ahlak gelişimi

Yalanı anlamak için çocukların ahlak gelişimini bilmek gerekir. Bu nedenle çocuğun yaşı önemlidir.

0-3 yaş grubu;

hayal ve yalanı birbirinden ayıramaz. Bu yaş grubunda yalandan söz edilemez

3-6 yaş grubu;

çocukların hayal dünyası çok geniştir. Hala bazen hayal ile gerçeği karıştırabilirken, çoğunlukla ayırt edebilir.

Ancak bu yaş döneminde çocuk kuralları bilir ama yalanın sonuçlarını yani nedenselliğini, bağlamını tam kavrayamaz.

0-6 yaş arasında çocuk “ben merkezci” dönemdedir.

Piaget’e göre 0-6 yaş çocukların kuralları yoktur. Doğal olarak ahlak gelişimi de söz konusu değildir.

Yalanlar; ihtiyaçlarının karşılanması, hayal gücünün zenginliğinden kaynaklanırken; başkasının eşyasını alma mülkiyet kavramının gelişmemesinden kaynaklanmaktadır.

6 yaşından sonra ise ahlak gelişiminin başlaması, toplumsal kuralların öğrenilmesi ile çocuk doğru ve yanlışı ayırt edebilir.

6-12 yaş çocuk için kurallar değişmezdir ve otoriteye itaat söz konusudur.

Kurallara uyulmadığında otomatik olarak cezalandırılabileceği düşüncesindedir. Bu nedenle cezadan kaçış ya da ödül için yalan söyleyebilir.

10-12 yaş döneminde çocuk kuralların değişebildiğini fark etmeye başlar.

12 yaş sonrasında ise ahlaki özerklik kazanır. Ve her hatanın sonucunun ceza olmadığını, kuralların ihlalinin nedenleri “niyet”in önemini anlar

Çocuklar neden yalan söyler

1- Gelişimsel yalan söyleme 0-6 yaş döneminde görülebilir. Bu durumda; paniklemeden, aşırı reksiyon göstermeden, etiketlemeden (yalan söyleme, yalancı gibi) çocuğa rehberlik etmek önemli!

2- Çocuklar sıklıkla korktukları için yalan söyleyebiliyorlar.

Baskı, ceza, korku psikolojisi kullanılarak yetiştirme tarzı yalan söylemeye neden olabilmektedir.

Bazen de ebeveynin tutumu bu şekilde olmasa da korku ve kaygı düzeyi yüksek olan çocuklar, annebabanın tutumunu abartılı yorumlayabilmektedir. Bu nedenle yalana başvurabilmektedir.

3- Eleştirel yaklaşım, beklentilerin yüksek olması; çocuk da yetersizlik hissini tetikler!

Ebeveynlerini mutlu etmek için ya da eleştiri yağmuruna tutulmamak için yalan söyleyebilmektedir. Bunu sıklıkla derslerle ilgili yalanlarda görüyoruz

çocuğunuzun sadece başarılarını değil çabasını takdir edin!

4- İlgi çekmek için söylenen yalanlar ise sıklıkla yaşadığı olayları abartarak anlatıp aile içinde ya da arkadaş ortamında statü kazanmak amacıyla olmaktadır.

5- Rol model alma, yalan sırdaşlığı

bazen farketmeden anne babalar da yalanı normalize edebilmektedir.

sıklıkla çocuğun tutturmaları olmasın diye geçiştirmek için çocuğa yalan söylenebiliyor.

Gizli bir iş yapan ya da yanlış olduğunu bildiği bir şeyi yapan ebeveyn “annene, babana söyleme” şeklinde çocuğa yalan söyleme öğretilebiliyor

6- Yok saymak; çocuk baş edemediği durum ve duygularla ilgili yalanlar söyleyebilir.

Bu durum aslında psikolojik bir savunma mekanizmasıdır.

öykülendirme sık görülebilir. Örneğin anne babası boşanmış bir çocuk bu durumu yok sayarak; mutlu bir aile öyküsü anlatabilir

7- Patolojik yalan söyleme;

bu durumda çocuk amaçlı amaçsız sürekli yalan söyleyebilmektedir.

Sıklıkla çıkarları ve istekleri ön plandadır ve kazanım elde etmek için ustaca yalanlar söyleyebilir.

Bu duruma zarar verme, çalma gibi diğer davranış sorunları da eşlik edebilmektedir.

Ayrıca Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, Karşıt Olma Karşı Gelme Bozukluğu gibi dürtü kontrol sorunlarında da yalan söyleme sık görülebilmektedir.

Patolojik yalan söyleme davranışı en az 6 aydır var olmalıdır. Bu durumda mutlaka bir çocuk psikiyatri uzmanına başvurulmalıdır.